Romantisch galerijorgel (Schyven)

Sint-Hubertuskerk

Speeltafel  / Romantisch galerijorgel (Schyven) - Sint-Hubertuskerk
Architectuur, plaats, inplanting  / Romantisch galerijorgel (Schyven) - Sint-Hubertuskerk
 Klik op een foto om te vergroten
HET INSTRUMENT
Orgelkast - plaats Op de galerij
Orgelkast - stijl  Romantisch
Gebruikte materialen Grenen
Opstelling van de pijpen Niet zichtbaar op het niveau van de hoofdkas
Beschrijving van de orgelkast Meubel bestaande uit een grenen kast die het instrument volledig omsluit. Grijs geverfd (op de zijkant en achterkant talrijke handgeschreven inscripties); front met trompe-l'oeilschildering (imitatie-eik; lijstwerk en engeltjes in geschilderd hout). Pijpwerk frontaal beschermd door 18 zweldeuren waarop pijpen zijn geschilderd (over het hele instrument).
Speeltafel - beschrijving Opklapbaar deksel voor de manualen
Speeltafel - plaats In speelkast, lateraal, aan de linkerkant van het orgel
Bouwdatum 1892
Datum van de voltooiing 1894
Persoon belast met het onderhoud Pieter Vanhaecke
Datum/periode van het onderhoud Contract
Onderhoud - bijzonderheden Stemming van de tongen door de organist
Temperatuur Egaal
Akoestiek 4,8 secondes
Orgelbouwer(s) Pierre Schyven
HET INSTRUMENT
Bouwdatum 1892
Orgelkast - stijl  Romantisch
Orgelbouwer(s) Pierre Schyven
HISTORIEK VAN HET INSTRUMENT
Historiek Getuigenis van het bestaan van een orgel in de oude kerk sinds minstens 1830
WERKEN
Begindatum 1992
Type werkzaamheden Groot onderhoud
Naam van de orgelbouwer Patrick COLLON
Ligging van de werkplaats Laeken
Begindatum 2002
Type werkzaamheden Vervanging van de ventilator
Naam van de orgelbouwer Pieter Vanhaecke
Ligging van de werkplaats Watermaal-Bosvoorde
DOCUMENTATIE
Type Documentatie
Beschrijving Geraadpleegde documenten : notulen van de kerkfabriek sinds 1829 (met onderbrekingen) (talrijke benamingen : kerkeraad van Boitsfort, kerkraad, fabrieksraad, kantoor van de kerkmeesters, ...).
- inventaris (10/12/1830) "N°52 het Orgelspel"
- kerkeraad 27/04/1830 : "Aanstelling van Johannes Baptista Ceuppens als koster"
- zitting van 13/11/1887 : "De raad komt bijeen om over te gaan tot de benoeming van een klerk-organist, ter vervanging van de heer JBte Ceuppens die ontslag heeft genomen. Op voordracht van de heer pastoor benoemt de raad unaniem de heer Joseph De Ro om de functies te vervullen, met een traktement van driehonderd frank"
- tweede beroep tegen de gemeente voor de begroting 1890 (02/03/1890) : "Aan zijne majesteit Leopold II Koning der Belgen, Sire [...] dat deze som van 2700 frank met moeite opzij is gelegd, met het oog op de herstellingen aan het orgel en versieringen die onmisbaar zijn voor de eredienst [...]"
zitting van 05/07/1891 : "Gezien de slechte staat waarin het orgel zich bevindt, beslist de raad een verslag te vragen aan een bekwaam persoon dat bij de begroting zal worden gevoegd."
- zitting van 06/10/1891 : "Gelet op het verslag van dhr. Pierre Schyven et Cie Orgelfabrikant te Brussel die van de raad opdracht heeft gekregen het orgel te onderzoeken en een verslag op te maken van de staat waarin het zich bevindt om op elk ogenblik kosten te vermijden die zuiver verlies zouden zijn, beslist de raad 1° een kopie van het verslag als bewijsstijk bij de begroting voor 1892 te voegen; 2° aan de hogere overheid de toestemming te vragen voor de bouw van een nieuw orgel, de verkoop van het oude, de afhaling van de som van tweeduizend zevenhonderd frank gedeponeerd bij de Spaarkas om een deel van de uitgaven te kunnen dekken die zullen voortvloeien uit de bouw van het nieuwe orgel. De andere kosten zullen ten dele worden gedragen door giften van particulieren en besparingen die de kerkfabriek in het vervolg kan doen.
Beslist bovendien aan dhr. Pierre Schyven et Cie te vragen een bouwontwerp aan de kerkraad te willen voorleggen met een raming van het bestek en het aantal registers"
- zitting van 03/01/1892 : "De raad van de Kerkfabriek van de Sint-Hubertuskerk te Bosvoorde heeft herhaaldelijk geprobeerd zijn oud orgel te laten restaureren. De raad heeft hiervoor zelfs vrij aanzienlijke sommige besteed die geen enkele verandering hebben meegebracht dit volledig versleten instrument in niets verbeterd hebben. De raad heeft daarom besloten tot de aankoop van een nieuw orgel dat niet alleen kan beantwoorden aan de behoeften van de eredienst maar ook zou volstaan voor die van een merkelijk vergrote kerk. Aangezien de bouw van een nieuwe kerk nog altijd tot de mogelijkheden behoort en nog niets beslist aangaande de plattegrond en de stijl ervan, heeft de raad het wijs geacht de bouw van een decoratieve hoofdkas te verdagen en het instrument voorlopig in een eenvoudige kast van wit hout te plaatsen.
Beslist:
Na het advies van bekwame personen te hebben ingewonnen, dat het bestek dat aan de raad is voorgelegd door dhr. Pierre Schyven et Cie Orgelfabrikant te Brussel voor de bouw van een nieuw orgel mag worden aanvaard, en dit voor de som van zevenduizend vijfhonderd frank. De fabriek zal deze uitgave gedeeltelijk dekken door de tegoeden die zich bevinden bij de spaarkas, door een inschrijvingslijst, subsidie, verkoop van het oude orgel en te realiseren besparingen."
- buitengewone zitting van 25/11/1892: "Overwegende dat de raad van de fabriek gemachtigd is door een koninklijk besluit van 3 oktober 1892 om een nieuw orgel te laten bouwen, en dat deze uitgaven gedeeltelijk gedekt zullen worden door spaarkastegoeden, de afhaling van het geld dat zich bij de spaarkas bevindt, inschrijving en subsidie,
Beslist:
toestemming te vragen aan de bestendige deputatie van de Provincie Brabant om van de spaarkas de som van tweeduizend zevenhonderd frank te mogen afhalen"
- vraagt subsidie voor het orgel (02/06/1894) : "Mijnheer de Minister,
De kerkfabriek van de Sint-Hubertusfabriek in Bosvoorde ziet zich voor de noodzaak gesteld een nieuw orgel te laten bouwen voor de behoeften van de eredienst.
De toestemming hiervoor is verleend bij Koninklijk Besluit van 3 oktober 1892.
In haar verzoek heeft de raad van de kerkfabriek doen opmerken dat de onvoldoende eigen middelen heeft en dat er bijgevolg gerekend werd op een subsidie van de Staat.
Aangezien het besluit in deze voorwaarden is gegeven en de firma Scheyven erop staat om stipt te worden betaald, zijn de leden van de kerkfabriek zo vrij om een beroep te doen op de welwillende tussenkomst van de heer Minister van Justitie om een subsidie van 2000 frank te verkrijgen op de som van 4000 frank die nog verschuldigd blijft. In de hoop dat de heer Minister een gunstig gevolg zal geven aan dit verzoek, ..."
- zitting van 04/10/1896 : "... dat 3° de kerkfabriek nog altijd de betaling van het orgel van de kerk verschuldigd is zoals duidelijk blijkt uit onze budgetten en onze rekeningen ..."
- inventaris van 01/08/1915 : " 85 1 orgelregister in goede staat, het front in gewoon geverfd hout"
Type Archieven
Beschrijving - zitting van 01/10/1939 : "Mijnheer de Deken deelt een verzoek mee van de klerk-organist, de heer Hobé Fernand, voor een verhoging van zijn vergoeding gelet op de toename van zijn werkzaamheden na de vergroting van de kerk. Na overleg en onderzoek van de budgettaire mogelijkheden, beslist de raad om op dit verzoek in te gaan en de vaste vergoeding van de klerk-organist te verhogen van 3.000 naar vierduizend frank; het jaarlijkse minimum waarvan hij verzekerd is, wordt verhoogd van 12000 naar veertienduizend frank."
- zitting van 02/07/1972 : "De raad beslist om de functie van koster, ter vervanging van de heer Fernand Hobé die overleden is, toe te vertrouwen aan juffrouw Julienne Verbist, die halftijds zal worden tewerkgesteld, voor een maandloon van Fr. 5.500."
- zitting van 01/10/1972 : "... loon van de koster – vanwege de aanstelling van een nieuwe koster vanaf 1 juli 1972 ter vervanging van de overleden mijnheer Hobé, ..."
- zitting van 02/07/ 1978 : "De Muziekacademie van Bosvoorde heeft gevraagd om het orgel te mogen gebruiken; de raad gaat hiermee akkoord maar vraagt het college van burgemeester en schepenen om het genoemde orgel te laten stemmen."
HISTORIEK VAN HET INSTRUMENT
Historiek Getuigenis van het bestaan van een orgel in de oude kerk sinds minstens 1830
Werken
Begindatum 1992
Naam van de orgelbouwer Patrick COLLON
Ligging van de werkplaats Laeken
Begindatum 2002
Naam van de orgelbouwer Pieter Vanhaecke
Ligging van de werkplaats Watermaal-Bosvoorde
TECHNISCHE KENMERKEN VAN HET INSTRUMENT
Speeltafel
Structuur speeltafel en muziekstaander 
In speelkast aan de linkerkant van het instrument.
De twee manualen steken direct uit het meubel, omsloten door een onderstel met fineer met mahoniekleur.
Lessenaar 41 x 85 cm, vast, in eikenhouten latten, vrij ruw uitgevoerd, vastgeschroefd op de hoofdkas.
Aantal klavieren 
2
Omvang van de klavieren 
56 toetsen
Beschrijving van de toetsen 
Rechte neuzen; eik met kunststof fineer (imitatie van ivoor)
Breedte van de toetsen 
22 mm
Diepte van de toetsen 
129 mm
Breedte van het octaaf 
165 mm
Beschrijving van de boventoetsen 
Afgeschuinde neuzen, eik met ebbenhoutfineer
Diepte van de boventoetsen 
132 mm
Omvang van het voetklavier 
27 toetsen
Materialen van het voetklavier 
Recht, plat, gebogen boventoetsen.
Eik met palissanderfineer.
Recht met afronding.
Registers 
Boven de manualen, in een horizontale rij, zeer licht naar links wijzend.
In hout met ronde doorsnede; knop voorzien van een porseleinen medaillon met aanduiding van de registers, achtereenvolgens van links naar rechts : geel voor het Pedaal, blauw voor het Positief, wit voor het Hoofdwerk.
Koppelingen 
Pedaal lepelvormig met groeven, met daarboven een porseleinen medaillon (zwart op witte achtergrond)
Voetsteun 
Plat, in hout, net boven het voetklavier, rib verdubbeld met vastgeschroefde metalen stang
Met de voet bediende organen 
5 metalen pedalen (lepelvormig met groeven), met erboven 5 porseleinen medaillons (zwarte letters op witte ondergrond).
Achtereenvolgens, van links naar rechts :
REUNION GRAND-ORGUE AU PEDALIER
REUNION POSITIF AU PEDALIER
POSITIF AU GRAND-ORGUE
EXPRESSION POSITIF
TREMOLO POSITIF
Toebehoren 
Gloeilamp (twee langwerpige lampen en reflectoren), boven de lessenaar.
Sopcontact en schakelaar (paneel) in de nabijheid.
Sokkel voor draagbare microfoon (FM).
Adresplaat 
Boven het bovenste manuaal, net onder de registetrekkers :
PIERRE SCHYVEN & CIE
BRUXELLES
omringd door een vergulde cartouche, het geheel met messing ingelegd in het hout.
 
Klavieren en voetklavieren
  • Naam 
    Hoofdwerk
    Omvang 
    56 toetsen C-g'''
    Registers 
    Bourdon 16'
    Montre 8'
    Gambe 8'
    Bourdon 8'
    Prestant 4'
    Trompette 8'
    Koppelingen 
    I-II
  • Naam 
    Positief
    Omvang 
    56 toetsen C-g'''
    Registers 
    Salicional 8'
    Voix céleste 8' (c-g''')
    Flûte harmonique 8'
    Flûte 4'
    Basson et Hautbois 8'
    Tremulant 
    Tremulant
  • Naam 
    Pedaal
    Omvang 
    27 toetsen C-d'
    Registers 
    Soubasse 16'
    Koppelingen 
    Ped- I
    Ped-II
 
Tractuur
  • Naam 
    Alle
    Noten 
    Mechanisch, met tuimelaars
    Toetsen 
    Balansklavier
    Traject en beschrijving van de mechaniek 
    Tracé van de mechaniek naar onder; achtereenvolgens, vanaf de toets : schroefdraad (messing) met lederen stelmoeren, messing winkelhaak, grenen abstracten (horizontaal wellenbord), winkelhaak (messing), verticale schroefdraad (naar omhoog), ventiel (niet gelijmd aan de staart, pulpeten in huid, leistaven en veren in messing).
    Beschrijving van de registers 
    Alle registers hebben een mechanische tractuur, met rechtstreekse tractuur van het register door de registertrekker, behalve de Trompette (dit register bevindt zich aan de achterzijde van de windlade) en de Soubasse (ontleend aan de Bourdon 16 van het HW, die zich aan de voorkant van het orgel bevindt).
    Zwelkast 
    Over het hele instrument; ijzeren rollers, houten armen
    Wellenbord 
    Horizontaal geplaatste tafel in eik onder de windlade. De rollen van het hoofdorgel bevinden zich bovenop de tafel, de andere (Pedaal en Positief) onderaan. De rollen en armen zijn in zwart geverfd ijzer, de assen en nokken in messing.
 
Windladen
  • Type 
    Mechanisch
    Inplanting 
    2 halve windlades
    Aard 
    In eik
    Met tooncancels
    Kleppenkasten vooraan en achteraan, met 4 tappen aan elke kant; ingebouwd, sluitingen met platte pivoterende haak (vastgeschroefd aan de staart) in zwart geverfd ijzer
    Pulpeten in leder; staven en haken
    Niet gelijmde ventielen met staartveer
    Pijproosters en banken in eik, stekers met ronde doorsnede
    Vervoeringen in lood; de vervoerde pijpen (bassen in hout) bevinden zich op de zijkanten, en in het front van het instrument (achter de jaloezieën). Deze frontale vervoeringen (van links naar rechts) zijn :
    G# B16/G# F8/ G# M8 / A# B16 / A# F8 / A# M8 // H M8/ H F8 / H B16 / A F8 / A M8 / A B16
    (NB : B16 Bourdon 16; F8 FlÛTE harmonique 8'; M8 Montre 8)
    Opstelling van de pijpen 
    Diatonisch C/C#, pijpen gegroepeerd per octaaf
    Beschrijving van de pijpstok 
    Pijpstokken in eik, vastgeschroefd.
    Dispostie : vanaf de achterkant van het instrument :
    Trompet 8', Fagot-Hobo 8', Fluit 4' (met roer), Vox celestis 8', Salicionaal 8', Overblazende fluit 8', Gamba 8', Prestant 4', Prestant 8', Bourdon 8', Bourdon 16'.
 
Pijpwerk
  • Naam 
    Hoofdwerk
    Bijzonderheden 
    De registers verschijnen in volgorde van de pijpstokken
    Beschrijving 
    MONTRE 16'. Geen eerste octaaf. 12 open pijpen in geschilderd grenen, met stemplankjes, op de windlade (do2 tot si2). 32 open pijpen in tin op de windlade (do3 tot sol5).
    MONTRE 8'. De eerste 24 toetsen zijn overgenomen van de Bourdon 16' (do1 tot si2). 32 open pijpen in tin op de windlade (do3 tot sol5).
    PRESTANT 4’. De eerste 24 toetsen zijn overgenomen van de Bourdon 8' (do1 tot si2). 32 open pijpen in tin op de windlade (do3 tot sol5).
    BOURDON 16'. 12 gedekte pijpen in geschilderd grenen (6 vervoerd op de zijkanten, 6 op de windlade) (do1 tot si1). 12 gedekte pijpen in geschilderd grenen (6 centraal vervoerd, 6 op de windlade) (do2 tot si2). 32 gedekte pijpen in tin, met beweegbare hoeden, op de windlade (do3 tot sol5).
    BOURDON 8’. De eerste 24 noten zijn overgenomen van de Bourdon 16' (do1 tot si2). 32 gedekte pijpen in tin, met beweegbare hoeden, op de windlade (do3 tot sol5).
    FLÛTE 4'. De eerste 24 toetsen zijn overgenomen van de Bourdon 8 (do1 tot si2). 20 gedekte tinnen pijpen met beweegbare hoeden (do3 tot sol4) 12 open pijpen in tin op de windlade (sol#4 tot sol5).
    VIOLA DI GAMBA 16'. Geen eerste octaaf. 44 noten overgenomen van de Viola di Gamba 8'.
    VIOLA DI GAMBA 8'. 56 open pijpen in tin met snijbaard, behalve bij de allerkleinste. Bij de bassen werden enkele snijbaarden vervangen door houten rollen.
    DOUBLET 2'. Vervangt een Trompette 8'. Recenter register, van bedenkelijke makelij. Grote en zeer ver uit elkaar staande kernsteken. 6 open pijpen met opgeworpen labium, in zink. 50 open pijpen in tin.
    QUINTE 6'. Vervangt een Clairon 4, ontdubbeld van de Trompet 8'. Recenter register, van bedenkelijke makelij. 14 gedekte pijpen in wit hout, zeer ruw (do1 tot do#2). 35 gedekte pijpen met beweegbare hoed, in tin (re2 tot do 5). 7 open flespijpen in tin (do# 5 tot sol5).
  • Bijzonderheden 
    Alle (gedetailleerde inventaris van het pijpwerk onmogelijk zonder demontage).
    Homogeen pijpwerk, alle pijpen lijken origineel.
    Beschrijving 
    BOURDON 16'. De twee eerste octaven in hout; pluggen met afgeronde greep
    SUBBAS 16'. Ontleend aan de Bourdon 16' (dubbel ventiel)
    BOURDON 8'. Het eerste octaaf is ontleend aan de Bourdon 16; daarna (vanaf c) : bourdon met roer
    OVERBLAZENDE FLUIT 8' en PRESTANT 8'. Eerste octaaf in hout (vervoerd).

    Alle houten pijpen zijn in grenen (grijs), kruisbalk in de voeten; versterkte mond in eik en onderlip in stof.
    Zijbaarden voor de metalen pijpen van FLUIT en BOURDON.
    Stemkrullen en fijne kernprikken voor alle open metalen pijpen (niet FLUIT 4' die een FLUIT met roer is).
    Snijbaarden in messing gelast op de voeten van de vox CELESTIS (in vorm van ?).
    Tongen met vierkante kern (cilindervormig) en met kist (voor de bassen); afgeronde cilindrische kelen; stemkruk met uitsnijding.
 
Windvoorziening
  • Magazijn- of hulpbalg 
    Magazijnbalg
    Beschrijving 
    Magazijnbalg met inspringende vouwen, gelegen in een gesloten kist aan de rechterkant van het instrument
    Aantal en type gewichten 
    Poids en plomb
    Aantal en type gewichten 
    Loden gewichten
  • Magazijn- of hulpbalg 
    Schepbalg
    Beschrijving 
    Manueel (een enkele hefboom)
  • Magazijn- of hulpbalg 
    Balg
    Beschrijving 
    Schokdemping onder het wellenbord
 
Windkanalen
  • Materialen 
    Hout
 
TECHNISCHE KENMERKEN VAN HET INSTRUMENT
Speeltafel Klavier(en) en voetklavier(en) : 3
Klavier(en) en voetklavier(en) Hoofdwerk, Positief, Pedaal
Tractuur
Alle Mechanisch, met tuimelaars
Het gebouw
Sint-Hubertuskerk

Sint-Hubertuskerk

Adres : Jagersveld
1170 Watermael-Boitsfort
Bouwstijl : Neogotiek
Bouw : 1914-1937
Bouwperiode : 20ste
Bouwstijl : Neogotiek
Orgel(s) aanwezig in dit gebouw